N20 - Ukraine, EU, Grenze 2000 + ?

Editorial Staff: Taras Wozniak (Editor-in-Chief) Andrij Pawlyszyn Sofia Onufriv (Issue Editor) Walter Mossmann (Issue Editor) Jurij Babik Andrij Kyrcziw Walter Kaufmann Stanisław Stępień		Niezależne czasopismo kulturoznawcze “JI” No.20 / 2001 Ukraina - Unia Europejska. Granica 2000 + ?

This issue is published in co-operation with Heinrich-Boell-Fund (Berlin)

TREŚĆ

VERZEICHNIS

TABLE

ukr (PDF 2,82 Mb)

Rozmowy o granicy III

Najpierw, od 1989, – zwykłe partnerstwo miast pomiędzy Freiburgiem im Breisgau (wtedy jeszcze Niemcy Zachodnie) oraz Lwowem (wtedy jeszcze ZSSR), później, w latach 90., po upadku “żelaznej kurtyny”, – nadzwyczaj żwawa wymiana kulturalna pomiędzy dwoma miastami – dyskusje, oszołomienie, zaskoczenie, zmieszanie, a jednoczesnie, mimo wszystko, – współpraca owocna i wdzięczna, i zresztą – projekt “Rozmowy o granicy”, mottem którego zostało spotkanie dwoch europejskich regionów przygranicznych: niemiecko-francuskiego na Górnym Reinie oraz polsko-ukraińskiego nad rzekami San i Bug. Dwa pierwsze spotkania, w 1997 we Freiburgu oraz 1998 we Lwowie, zostały zorganizowane przez środowisko ukraińskiego niepodległego czasopisma kulturalnego “Ji” oraz freiburgskie stowarzyszenie “West-Ost” przy wsparciu fundacji Heinricha Boella oraz wydziału do spraw kultury Rady miejskiej we Freiburgu. Teksty owych konferencii zostały opublikowane w kolejnych dwujęzycznych edycjach “Ji”.

Na końcu lat 90. akcenty zostały przeniesione. Chodzi teraz już nie tylko o spotkanie regionów wschodniego oraz zachodniego, ale przede wszystkim o regionach centralnym i małoważnym, o region, maksymalnie zintegrowany, oraz region rozdarty, tym razem przez nową zewnetrzną granicę EU. Wlaśnie dlatego aktualne problemy poszerzenia EU na wschód wyznaczyły temat naszej “Trzecjej rozmowy o granicach” 22-25 maja 2001: “Poszerzenie EU na wschód: przypadek Polski i Ukrainy”.

Z okazji owego spotkania przygotowaliśmy edycję czterojęzyczną części materiałów poprzednich konferencii jako fundament dla dyskusji dzisiejszej.

Wprowadza w temat eseja Mykoły Riabczuka “Za ogrodzeniem sadu Metternicha” oraz “Rozmowy z Jurkiem”, w których Niemiec generacji roku 68. i młody nacjonalista ukraiński probują odnaleść wspólny język. Wynik napotykamy u Riabczuka: wygliąda, że dla Europy jej część wschodnia i nadal pozostaje “pustelnym brzegiem”; calkiem nieznana, ona bardzo dobrze nadaje się do najróżniejszych proekcii, i ten nałóg jest bardzo przestarzały, o czym świadczą niemieckie obrazki polaków z wieku XIX (August fon Platten, Heinrich Heine).

Stanisław Stępien, Anna Rogowska, Tadeusz Andzej Olszański oraz Klaus Bachmann omawiają kwestje przeszłego oraz przyszłego statusu granicy polsko-ukraińskiej z punktu widzenia Polaków, wiersz Adama Zagajewskiego przedstawia Lwów jako wcelenie “straconych kresów wschodnich”, a na okładce umieszczono wizerunek znanego polskiego edytora oraz pisarza politycznego Jerzego Giedroyca (1906-2000), człowieka, który zostawał mediatorem i autorytetem moralnym po obydwie strony granicy. Juz w roku 1946, na emigracji, Jerzy Giedroyc rozpoczął dialog polsko-ukraiński i w taki sposób przystąpił do kształtowania współczesnej polityki wschodniej Polski.

Anna-Veronika Wendland z Lipska pisze o wybitnym działaczu ukraińskim XX wieku, szanowanym jak przez Polaków, tak przez Ukraińców, – metropolicie Ukraińskiej Cerkwi grecko-katolickiej Andreju Szeptyckim. Ołeś Pohranycznyj z Drohobycza opisuje absurdalne, ale zwykłe w swym czasie warunki granicy sowieckiej, z ktorymi nigdy nie mieliśmy sprawy na Zachodzie, poniewaz naszemu patrzeniu na Wschód przeszkadzał monstrualny Mur Berliński. Historyk ze Lwowa Andrij Pawłyszyn omawia perspektywy porozumienia na granicy.

Zachodni europejski region przygraniczny reprezentuje dziennikarz ze Freiburga Wolfgang Heidenreich, który rozważa o sprzeczności pomiędzy aspektami kulturalnymi i politycznymi regionalizmu transgranicznego (“Moja Alemania”), a Jan Jacques Rettig z Alzacji opisuje dramatyczne wydarzenia lat 70., kiedy w regionie Górnego Reinu zrodzil się europejski ruch ekologiczny. Wyliczone teksty zilustrowane zostały opowiadaniem Johanna Petera Hebla oraz dziełami poetów alzackich, piszących w trzech językach: Hansa Arpa – we francuskim, Yvana Gola – w niemieckim oraz Andre Wekmanna – w alzackim. Lingwistka lwowska Emilia Ohar w artykule “Do pytania o współczesnej sytuacji językowej w Ukrainie” pokazuje, że problem wielojęzyczności w Ukrainie jest nieporównalny z wielojęzycznością w Alzacji.

I na zakonczenie – artykuł Tarasa Wozniaka ““Projekt Ukraina”. Podsumowanie dziesięciolecia”, poświęcony współczesnej Ukrainie, która dla obserwatora z Zachodu nadal pozostaje Wielkim Nieznanym.

1-3-2001
Walter Mossmann